Morele bekering en betrokkenheid

Agents of Change: Moral Conversion and Social Transformation. Internationaal congres over ethiek van 29 juni t/m 1 juli 2022 te Utrecht.

Momenteel wordt door het Franciscaans Studiecentrum en het Thomas Instituut van Tilburg School of Catholic Theology gewerkt aan de voorbereiding van een tweedaags internationaal congres over morele ommekeer. Kranten en nieuws staat bol van berichten over klimaatvervuiling, falend leiderschap, onrechtvaardige verdeling en schaamteloze hebzucht. Deze problemen zijn ‘wicked’ omdat ze niet zomaar op te lossen zijn met enkele politieke, juridische of sociale maatregelen. Ze zeggen iets over de aard van mensen en daarmee ook over het grote verbeteringspotentieel van menselijk gedrag. Bovendien blijven deze grote ethische kwesties voor veel mensen iets van ver van hun bed, hoezeer er op wereldniveau ook vergaderd wordt of hoezeer scholieren ze ook door hun wereldwijde stakingen op de kaart zetten. Het blijft onduidelijk hoe mensen daar nu beter door gaan handelen en – heel concreet – zelf beter van worden.

De vraag is dan ook hoe je verder komt dan goede bedoelingen om individuen te veranderen en de maatschappij te verbeteren. Met andere woorden: hoe zorg je dat ethiek als persoonlijke betrokkenheid op het goede en het juiste blijvend verankerd wordt in het wezen en gedrag van mensen? Wat is de eigen verantwoordelijkheid van de bedrijfsdirecteur die besluit het maximale te blijven uitstoten, van de garnalenvisser die teveel blijft vangen, van de importeur van spotgoedkope bloemen uit Afrika, van de consument die nieuwe kleding tegen dumpprijzen verwacht, van de academicus die de wereld over vliegt naar allerlei congressen? Steeds weer hoor je zeggen: “we houden ons aan de wet”, of: “dat gaat niet anders”. Maar streven we daadwerkelijk naar goed, rechtvaardig en verstandig handelen?

Uitgangspunt van dit congres is dat we willen nadenken over de morele motivatie van mensen: hoe kan je de omslag maken van eigenbelang naar zaken van gedeelde waarde? Deze morele ommekeer, die een verandering van gedrag en een verandering van waarden inhoudt, begint met de vraag: “waar ben ik nu helemaal mee bezig?” Een bewustwordingsproces dus. Vervolgens: hoe is een ethische omslag naar algemeen belang te organiseren? Hoe helpen nieuwe inzichten en ontmoetingen, hoe zinvol is voorlichting en hoe zinvol zijn maatregelen van boven? Hoe persoonlijk dan wel politiek (systeemgericht) moet ethiek zijn? Maar vooral: hoe voltrekt zich nu deze morele omslag in het denken en het handelen werkelijk? Kun je organiseren dat hij zich voltrekt? Kunnen mensen bewogen worden tot een morele omkeer naar belangen van waarde, naar een nieuwe oriëntatie op andere waarden? En – we denken hier meteen aan de spirituele vreugde van Franciscus van Assisi en de intellectuele vruchten van Thomas van Aquino – leidt dat ook tot een genoeglijk leven? Deze vragen willen wij vanuit verschillende invalshoeken bekijken: historische (voorbeelden van morele heroriëntatie in het verleden), ethische (case studies), en actuele (waar en hoe een morele heroriëntatie nu nodig is).

Zie de website hier en de flyer hier.